Srpska epska tradicija predstavlja jedan od ključnih stubova nacionalne kulture i kolektivnog pamćenja, u kojem su istorijske ličnosti često oblikovane u skladu sa moralnim i ideološkim potrebama naroda. U tom procesu, lik Vuka Brankovića zauzima posebno mesto kao primer junaka koji je u epskoj poeziji dobio izrazito negativnu karakterizaciju, iako istorijski izvori ne potvrđuju u potpunosti takav prikaz. Njegova sudbina u narodnom predanju svedoči o složenom odnosu između istorijske istine i poetske interpretacije.
Foto: Wikipedia.org/Wikipedia
Foto: Wikipedia.org/Wikipedia
U srpskoj epskoj poeziji, Vuk Branković je najčešće predstavljen kao izdajnik Kosovske bitke, čovek koji je napustio bojno polje i time doprineo porazu srpske vojske. Ovaj motiv izdaje postao je jedan od centralnih elemenata kosovskog tematskog kruga, u kojem se jasno suprotstavljaju moralni polovi: s jedne strane knez Lazar kao simbol žrtve i vernosti, a s druge strane Vuk Branković kao oličenje kukavičluka i neverstva. Epska logika zahtevala je postojanje krivca za nacionalnu tragediju, a Vuk Branković je postao pogodan nosilac te uloge.
Kako su se epske pesme vekovima prenosile usmenim putem, sa kolena na koleno, njihov sadržaj je bio podložan izmenama, dopunama i interpretacijama koje su odražavale duh vremena u kojem su pevane.U tom kontekstu, moguće je da je negativna karakterizacija Vuka Brankovića delom proistekla iz kasnijeg narodnog nezadovoljstva prema njegovom potomku, despotu Đurđu Brankoviću. Period izgradnje Smederevske tvrđave bio je obeležen teškim nametima, prinudnim radom i velikim stradanjem stanovništva, što je u narodnoj svesti stvorilo snažan otpor prema vladaru i njegovoj supruzi Jerini, koja je u predanju ostala upamćena kao Prokleta Jerina.
Takva kolektivna ogorčenost mogla je vremenom da se prenese i na čitavu porodicu Brankovića, pri čemu su se u narodnoj poeziji i predanju postepeno unosile dodatne negativne konotacije. Usmena tradicija, vođena emocijama i iskustvom naroda, nije pravila stroge vremenske i istorijske razlike, već je oblikovala prošlost u skladu sa aktuelnim osećajem nepravde i patnje. Na taj način, lik Vuka Brankovića mogao je biti naknadno opterećen osobinama koje su u stvari bile posledica narodnog odnosa prema njegovim naslednicima.
Istorijski izvori, međutim, pružaju drugačiju sliku. Oni ukazuju na to da je Vuk Branković bio jedan od najmoćnijih srpskih vlastelina svog vremena i da je nakon Kosovske bitke nastavio otpor Osmanlijama, što je u suprotnosti sa epskim motivom izdaje. Ipak, narodna poezija nije težila istorijskoj preciznosti, već moralnoj pouci i simboličkom oblikovanju prošlosti. U tom smislu, lik Vuka Brankovića postao je arhetip izdajnika, neophodan za potpuniju dramatizaciju kosovskog mita.
Foto: Wikipedia.org/Wikipedia
Čiji se LIK nalazi NA NOVČANICI od 5.000 dinara? 🤔 🧐
HUMANITARNI RAD kao društveni primer drugima ☝️
Autor: Red portal
