Na današnji dan 1946. godine, na nepoznatoj lokaciji u Beogradu, streljan je armijski general Dragoljub Draža Mihailović, načelnik štaba Vrhovne komande Jugoslovenske vojske i ministar vojske, mornarice i vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije za vreme Drugog svetskog rata.
Mihailović je dva dana ranije osuđen na smrtnu kaznu, a njegova molba da se kazna preinači u zatvorsku nije uvažena. Egzekucija je izvršena na lokaciji koja do danas nije utvrđena. Do fotografije na kojoj se vidi streljan general Mihailović uspeo je da dođe general Miodrag Damjanović i objavi je u emigraciji.
Zbog toga je pitanje smrti i grobnog mesta generala Mihailovića postalo predmet brojnih kontroverzi. U javnosti je poznato više teorija o mestu streljanja, dok postoje i oni koji tvrde da kazna zapravo nikad nije izvršena.
U aprilu 2009. godine formirana je Državna komisija za utvrživanje okolnosti pogubljenja generala Dragoljuba Draže Mihailovića. Nešto ranije, pokrenut je i sudski proces za njegovu rehabilitaciju koji je okončan odlukom Višeg suda 2015. godine kojom je poništena presuda, čime je general Mihailović pravno rehabilitovan.
Foto: Wikipedia.org
1. Ada Ciganlija
U javnosti je najpoznatija teza da je general Mihailović streljan na Adi Ciganliji, te da su njegovi posmrtni ostaci bačeni u jamu sa krečom. Osim činjenice da se ovde do 1956. godine zaista nalazio zatvor, najviše svedočanstava o Mihailovićevoj smrti koje je prikupila Državna komisija je išlo u prilog ovoj teoriji. U svojim zapisima je nekadašnji funkcioner OZNE Slobodan Krstić Uča, jedan od učesnika zarobljavanja Mihailovića i autor knjige Kako sam hvatao Dražu Mihailovića po čijim motivima je snimljena serija Poslednji čin, tvrdio da je Ada Ciganlija bila mesto egzekucije.
Međutim, nema pouzdanih dokaza da je Ada Ciganlija zaista bila mesto egzekucije. Istoričar Srđan Cvetković, bivši sekretar Državne komisije za grobnice žrtava komunističkog terora, izjavio je za Blic da se dokumenta o egzekuciji nalaze u porodici jednog bivšeg komunističkog funkcionera.
Bez obzira na nedovoljno dokaza, Srpski pokret obnove je na Adi Ciganliji postavio drveni krst sa imenog generala Mihailovića.
IZVOR: FB / Srpski pokret obnove
2. Beli dvor
Publicista i istoriograf Miloslav Samardžić koji se decenijama bavi istorijom Jugoslovenske vojske u Otadžbini, smatra da je general Mihailović streljan i sahranjen na prostoru Dvorskog kompleksa na Dedinju, u neposrednoj blizini Belog dvora.
U prilog ovoj tvrdnji, Samardžić je objavio rukom nacrtanu mapu kompleksa sa obeleženim mestom na kojem se navodno nalazi Mihailovićev grob. Autor mape je izvesni Titov gardista.
IZVOR: YT / Pogledi
3. Lisičji potok
Južno od Dvorskog kompleksa na Dedinju, nalazi se Lisičji potok. Ovaj prostor je od oktobra 1944. godine služio za masovne egzekucije koje su komunističke vlasti vršile posle oslobođenja Beograda. Tu su, najverovatnije, ubijeni i mnogi istaknuti intelektualci i umetnici poput dekana Tehničkog fakulteta Branka Popovića, profesora Pravnog fakulteta Ilije Pržića, predsednika Srpske književne zadruge Svetislava Stefanovića, glumaca Jovana Tanića i Aleksandra Cvetkovića, čija je imena objavila Politika na naslovnoj strani 27. novembra 1945. godine.
Iz tog razloga, ova lokacija se često pominje kao moguće mesto egzekucije generala Mihailovića. Na inicijativu istoričara Srđana Cvetkovića i uz podršku Grada Beograda, nedavno je obnovljena Kraljeva česma izgrađena u međuratnom periodu i oko nje je formiran spomen-park posvećen žrtvama komunističkog terora.
IZVOR: IG / @gradonacelnikbg
Dušan Vlajković, nekadašnji vozač visokog partijskog i državnog funkcionera Mome Markovića, svedočio je kako je jednom prilikom vozio Markovića i Miloša Minića, tužioca na procesu protiv Draže Mihailovića. Navodno je Minić tada ispričao da je u Lisičjem potoku izvršeno lažno streljanje Mihailovića, što tvrdi i Samardžić. Vlajković navodi da je prava egzekucija izvršena na prostoru oko Avale i da je u njoj učestvovao i Slobodan Penezić Krcun, da su Mihailovićevi posmrtni ostaci odvojeni od glave i uništeni, dok je njegova glava navodno bila zakopana na prostoru kasarne u Topčideru i 1965. godine tajno preneta u Ivanjicu.
4. Grob u Sovjetskom Savezu
Novinar Slobodan Kljakić je u Politici objavio deo knjige Odrastanja i uspomene, memoara Miodraga Mije Nikolića, u kojem ovaj nekadašnji oficir OZNE tvrdi da je Mihailović bio prosovjetski obaveštajac i da je nakon suđenja prebačen u Sovjetski Savez, na intervenciju sovjetskih vlasti, te da je tamo navodno umro u junu 1960. godine.
Uprkos brojnim svedočenjima, istina o poslednjim danima i smrti generala Mihailovića ostaje nerazjašnjena.
Autor: redportal.rs
