ARHEOLOGIJA: Srednjovekovni jevrejski dokument krije tajnu mesta otkrića Kumranskih spisa 📜

Jedna zaboravljena biblioteka, prosula na stotine hiljada prastarih rukopisa 🧐

Prastari dokument, nastao pre više od milenijuma sačuvan u muzeju u Kairu, čuva tajnu Svitaka sa Mrtvog mora.

Naučnici su se godinama pitali zašto su fragmenti misterioznog spisa, koga čini više od 15.000 delova i više od 900 originalnih dokumenata, sakriveni u pećini u Kumranu u Judejskoj pustinji.

Arheološki lokalitet Kumran, koji se nalazi u blizini, takođe je čudan. Na primer, zašto je bio tako sređen i popunjen namirnicama i zalihama, sa više od 1000 posuda od gline, i stotinama tanjira, činija i pehara - a sa druge strane, ekstremno mali broj ljudi je živeo na njima? Pride, koja je uloga velike terase na otvorenom? I zašto je odsečena zidom od neposrednog groblja? I čemu toliki broj tako velikih ritualnih kupatila?

Međutim, najnovija istraživanja ukazuju da je lokalitet bio mesto velikog godišnjeg okupljanja i ceromonije, mistične jevrejske sekte Esena. Zapravo, Kumran je bio mesto gde su se vernici iz celog izraela okupljali da bi učestvovali u ključnom ritualu, poznatom pod imenom Zavet obnove.

Prema novoj teoriji, vekliki vroj spisa iz Kumrana su napisali sami eseni i to iz najrazličitijih zajednica širom Izraela, i potom doneli u Kumran.

Kako objašnjava Daniel Vainstub, arheolog sa Univerziteta Ben Gurion:

Centralni događaj i okupljanje u Sivanu (treći mesec jevrejskog kalendara, maj/jun) je bio veliki i dobro organizovani događaj, sa konkretnim i jasnim pravilima. Sve osobine proslave, savršeno se poklapaju sa materijalnim nalazima na samom lokalitetu.

SKUP KOD MRTVOG MORA

U novoj studiji, koja je objavljena krajem jula u časopisu Religions, Vainstub tvrdi da je Kumran bio centar godišnje proslave. Njegova teorija se bazira na dokumentu, tačnije pravilniku verske zajednice, koji se naziva Dokument iz Damaska ili Damaski zavet.

Damaski zavet, nazvan tako po brojnim referencama na taj grad u Siriji i verovatno jer je tim gradom nekada vladao i kralj David, kopija je ranijeg jevrejskog teksta. Smatra se da je nastao u 10. veku. Čuvao se u kairskoj Genizi, prostoriji koja se nalazila uz jevrejsku sinagogu u Fustatu - prvobitnoj arapskoj prestonici u Egiptu.

Uništavanje bilo kakavog verskog teksta je zabranjeno zakonom u jevrejskoj zajednici, čak i slučajno. Svi tekstovi su se čuvali u Genizi, dok ne bi mogli formalno-ritualno da budu pokopani.

Rezulatat toga je velika akumulacija tekstova tokom vekova. Vrlo malo je ljudi znalo koliko se pisanih izvora nalazi u njoj, sve do 1890. godine kada je biblioteku posetio Solomon Šešter naučnik sa Univerziteta Kembridž i otkrio blago od stotina hiljada antičkih rukopisa, uključujući jevrejske verske tekstove, kao i radove na više različitih jezika o svemu od umetnosti, književnosti, filozofije i nauke.

Upravo ovde je otkriven najkompletniji primerak Damskog zaveta, a i sami njegovi fragmenti su otkriveni i u Spisima sa Mrtvog mora.

Prema Vainstubu, verzija iz Genize sadrži potpuniji opis ceremonije o kojoj se piše u Spisima sa Mrtvog mora. Prema njoj Kumran je bilo mesto godišnjeg skupa u mesecu sivan, kada se praznovao Šavuot - godišnjica jevrejskog zaveta sa Bogom.

KUMRANSKA MISTERIJA

Rečenica iz Damaskog zaveta, koja je koren ove teorije, odnosi se na jevrejsku svetu knjigu Toru i glasi:

I svi ljudi naseljeni u mestima će se okupiti trećeg meseca i prokleti svakog ko skrene levo ili desno od Tore.

Prema Vainstubu tzv. mesta su bila esenske verske zajednice raštrkane širom Izraela - najviše kao izolovane ruralne zajednice, ali često i u urbanim područjima. Prema njemu, citat jasno ukazuje da se skup događao u tačno određeno vreme i da su ljudi iz šireg regiona svi dolazili na jedno mesto.

Prema prethodno otkrivenim arheološkim nalazima, Kumran bi je podržavao mali broj ljudi tokom cele godine, ali prema tekstu taj broj je tokom proslave narastao na nekoliko stotina. Kako je navodi Vainstub:

Nekoliko desetina stalno naseljenih ljudi u Kumranu je moralo da primi nekoliko stotina ljudi godišnje. Kumran, sa svojim instalacijama, pećinama , velikim ograđenim prostorima, je bio mesto kratkog okupljanja velikog broja ljudi koji nisu imali potrebe za stalnim smeštajem.

Verovatno su spavali ili na otvorenom ili u jednoj od mnogih pećina u blizini - tamo gde su otkriveni Kumranski spisi 1947. godine.

Ova teorija upravo objašnjava nalaze preko hiljadu posuda od gline, kao i na stotina posuda - opreme dovoljne da se nahrani na hiljade ljudi - ali nijedan dokaz skupa te veličine nije otkriven.

Ova teorija takođe i jasno objašnjava veliki broj ritualnih kupatila, koja su korišćena za obred pročišćenja.

Takođe, spisi nisu bili sakriveni u pećinama niti su nastali u Kumranu, već su se nagomilali tokom vremena i ostali u pećini.