Čiča Janko, kako mu je bilo revolucionarno ime, bio je slikar, novinar i likovni kritičar, a svoj doprinos dao je antifašističkoj borbi i revoluciji u Jugoslaviji.
Moša Pijade je rođen 1890. godine u porodici sefardskih Jevreja u Beogradu. Otac Samuel, beogradski trgovac, držao je portret kneza Mihaila Obrenovića u svojoj radnji, zahvalan za njegovu odluku kojom je obezbedio pravo slobodne trgovine.
Studije slikarstva pohađao je u Minhenu i Parizu. Bavio se novinarstvom, bio sekretar Udruženja novinarskih saradnika, učitelj crtanja. Od 1920. godine bio je član Komunističke partije Jugoslavije i kao njen kandidat je iste godine izabran za odbornika grada Beograda. Iste godine, upoznao je i mladog književnika Miloša Crnjanskog i sa njim provodio nebrojane sate u druženju i razgovoru.
Zbog organizovanja ilegalne komunističke štamparije, osuđen je na 20 godina zatvora, ali je kazna smanjena na 12 godina. Najpre je kaznu služio u Sremskoj Mitrovici, a potom u Lepoglavi zajedno sa Josipom Brozom, budućim generalnim sekretarom KPJ. Moša mu je formalno pomagao u održavanju električne centrale, a zapravo je prevodio Marksov Kapital, Manifest Komunističke partije i drugu literaturu:
To su godine koje nikad zaboraviti neću, jer sam imao mogućnost da učim. Ja sam radio u Lepoglavi kao rukovodilac električne centrale. Bio je Moša sa mnom, ja sam ga doveo k sebi. On je prevodio. Pomagao mi je mazati lagere.
IZVOR: YT / YU 0 Laki / Jugoslovenski partizani
Od 1940. godine Moša je bio član Centralnog komiteta. Učestvovao je u organizovanju ustanka protiv okupatora i tokom rata napisao je čuvene Fočanske propise o uređenju novih organa vlasti. Jedan je od ključnih idejnih tvoraca AVNOJ-a, većnik njegovog Drugog zasedanja u Jajcu i osnivač Telegrafske agencije nove Jugoslavije (TANJUG). Posle rata je obavljao brojne funkcije, među kojima i potpredsednika Savezne skupštine, a učestvovao je i u pisanju ustava iz 1946. godine.
Boraveći u Londonu na jednoj konferenciji, sreo je svog starog prijatelja Miloša Crnjanskog, koji je ostao u emigraciji nakon rata, ne želeći da se vrati u Jugoslaviju iz straha zbog antikomunističkih i nacionalističkih tekstova koje je pisao u međuratnom periodu. Ugledavši ga, Moša mu je rekao:
Crnjanski mu je na to odgovorio:
IZVOR: YT / YU 0 Laki / Jugoslovenski partizani
Pijade je preminuo 1957. godine po povratku iz Londona. Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Kalemegdanu, uz Đuru Đakovića, Lolu Ribara i Ivana Milutinovića.
Autor: redportal.rs
