Kad je Konstantinopolj postao Istanbul 🧐

Od stuba Pravoslavlja do stuba Islama

Istanbul je jedinstveno mesto. Jedini grad koji se nalazi delom u Evropi i delom u Aziji, što čini današnju tursku metropolu u isto vreme i azijskim i evropskim gradom.

Njegova geografija sama je dovoljna da objasni zašto je nekada bio prestonica moćnog Istočnog rimskog carstva, Vizantije, kada je nosio ime Konstantinopolis - odnosno Konstantinpolj ili slovenizirano Carigrad, grad careva. I potom kako je, nakon pada, postao i centar Osmanske imperije koja je vladala od Indije do Atlantskog okeana.

Ali kada je Konstantinopolj postao Istanbul?

Odgovor, za čudo, nije nakon pada grada 1453. godine. I nakon turskog osvajanja varijacije imena Konstantinopolis su ostale da žive među turcima vekovima nakon što je grad osvojen. Turci su grad nazivali Konstantinije, između ostalih imena, kako se vidi u hiljadama državnih dokumenata iz perioda Turskog carstva.

I pre no što je bio poznat pod imenom Konstantinopolj, grad je već imao mnogo imena. Prvo je bio poznat kao Bizantion od strane Grka koji su ga i osnovali na ovom mestu 657. godine p. n. e. Grčka kolonija Bizantion, na čijem mestu je kasnije osnovan Carigrad, je kasnije dala ime na zapadu i celoj državi - Vizantija. Takođe je bio poznat i pod imenom Novi Rim i Avgusta Antonina, a nosio je i mnoge nadimke poput Kraljice Gradova ili jednostavno samo Grad.

Ime Konstantinopolj je zvanično dodeljeno nakon što je rimski car Konstantin veliki prešao u hrišćanstvo, kada je 330. godine p. n. e. dao ime novom gradu po sebi.

Turci nisu zvanično promenili ime gradu kada su ga osvojili u 15. veku, ali pad grada je označio tektonsku promenu u njegovoj geo politici - tada se fokus pomerio dramatično iz Evrope u Aziju.

Današnje ime takođe nije novo. Narodi širom Osmanskog carstva često su govorili reč Istanpolin koja označava "ka gradu" na turskom, a ta reč je sama po sebi iskrivljeni izraz sa Grčkog eis tan polin koja ima istovetno značenje. Sa vremenom Istanpolin se sve više koristio, dok je Konstantinopolj ostalo zvanično ime.

Kako su vekovi prolazili, tako se i izgovor menjao. Stoga je sa godinama Istanpolin postalo Istanbul.

Nakon poraza Turske carevine u Prvom svetskom ratu, carstvo je ugašeno i na njegovom mestu uspostavljena republika 1923. godine. Nedugo zatim, 1930. godine, Turska poštanska služba je odlučila da su preko potrebne jasne klarifikacije u haotičnom poštanskom sistemu države i u skladu sa time je odlučilo da je ime Konstantinopolja od sada zvanično Istanbul. Njihov primer su sledile i ostale državne institucije. Na kraju i u međunarodnim odnosima počelo je da se koristi novo ime, nedugo potom i SAD su uvele novo ime u svoje zvanične depeše kao i evropske kolonijalne sile.

Na kraju, kada sumiramo sve, teško je reći kada je Konstantinopolj postao Istanbul jer se ime za grad mnogo duže koristilo pre nego što je i postalo zvanično. Prirodu jezika je nemoguće omeđati i stoga je teško na promenu staviti datum jer se sve u govoru menja polako i na veoma dugi period.

I za kraj ostavljamo vam i pesmu koja se pita isto što i mi, Istanbul (not Constantinople) 😄 🎶🎵🎶: