Istraživači iz Univerziteta u Ljubljani i Londonskog univerzitetskog koledža (UCL) započeli su jedinstveno istraživanje u kojem koriste kako naučne instrumente, tako i čulo njuha, da bi otkrili skrivene tajne egipatskih mumija. Studija je obuhvatila devet mumija iz Egipatskog muzeja u Kairu, datiranih od perioda Novog kraljevstva (oko 1500. godine p.n.e.) do rimskog perioda (do oko 500. godine n.e.), i predstavlja novi pristup u ocenjivanju stanja očuvanosti ovih dragocenih istorijskih artefakata.
Uz pomoć malih cevi i pumpi, naučnici su pažljivo sakupljali uzorke vazduha iz okoline svake mumije. Ovi uzorci su potom analizirani od strane osam stručnjaka, koji su ocenjivali intenzitet i karakter 13 različitih mirisnih komponenti. Rezultati su otkrili izuzetno kompleksan mirisni profil. Miris većine mumija je imao drvenaste note, dok su se kod nekoliko njih mogli prepoznati začinski, slatki pa čak i mirisi nalik tamjanu. Istovremeno, neki uzorci su pokazivali prisustvo manje poželjnih karakteristika, poput ustajalog ili plesnivog mirisa, što ukazuje na dodatne faktore u procesu starenja i očuvanja.
Glavni cilj istraživanja jeste da se ustanovi da li miris može poslužiti kao neinvazivni indikator očuvanosti mumija. Tradicionalni metodi često zahtevaju uzimanje uzoraka iz samog tela, što može predstavljati rizik od oštećenja jedinstvenih artefakata.
- Za naučnike koji se bave konzervacijom i restauracijom muzejskih eksponata, analiza bez dodirivanja objekta predstavlja pravu otkriće - izjavio je prof. Matija Strlič sa Univerziteta u Ljubljani, koautor studije.
Ovakav pristup omogućava da se procene stanje i autentičnost mumija, a istovremeno se minimizira bilo kakav rizik od njihovog oštećenja.
Pored primene mirisne analize u svrhu očuvanja, istraživači su motivisani i idejom kreiranja sintetičkog mirisa mumija. Takav „mirisni doživljaj“ mogao bi biti koristan kustosima pri predstavljanju istorije na atraktivan način, čime bi se posetiocima muzeja približila ne samo vizuelna, već i čulna dimenzija prošlosti.
Da bi se identifikovale pojedinačne supstance u uzorcima, tim je koristio sistem gasne hromatografije-masene spektrometrije u kombinaciji sa olfaktometrijom. Ova metoda omogućava razdvajanje i analizu brojnih isparljivih jedinjenja koja zajedno stvaraju jedinstven mirisni potpis svake mumije. Iako su izolovane supstance prouzrokovale određena očekivanja, naučnici su otkrili da ukupni mirisni dojam mumija nije jednostavno svediv na zbir pojedinačnih sastojaka. Naime, rezultat interakcije je složen i zavisi od četiri glavna izvora: materijala korišćenih prilikom mumifikacije, aktivnosti mikroorganizama, prisustva sintetičkih pesticida i repelensa, kao i biljnih ulja koja se koriste u konzervaciji.
Zanimljivo je da su izložene mumije, koje se nalaze u vitrinama, pokazivale širi spektar i veće koncentracije mirisnih supstanci u poređenju sa onima koje se čuvaju u skladištima. Ipak, istraživači nisu uočili dosledne razlike u mirisnom profilu u odnosu na starost ili nivo očuvanosti mumija, što sugeriše da postoji više faktora koji utiču na njihov miris.
Dr Sesilija Bembibre iz UCL-a, jedna od stručnjakinja zaduženih za olfaktometrijsku analizu, istakla je uzbuđenje što je imala priliku „osetiti prošlost“ doslovno kroz miris. Prema njenim rečima, iznenađujuće je da su neki mirisi, poput mirisa čaja ostali prepoznatljivi čak i nakon više od 3500 godina.
Iako se mirisi detektovani danas ne mogu u potpunosti poistovetiti sa onima koji su postojali u vreme mumiifikacije, studija pruža važne uvide u materijale i tehnike koje su korišćene u antičkim ritualima. Ova istraživanja, objavljena u časopisu Journal of the American Chemical Society, otvaraju nove mogućnosti za primenu neinvazivnih metoda u proučavanju i očuvanju kulturne baštine, te postavljaju temelje za dalja istraživanja u oblasti „mirisne arheologije“.
Autor: Redportal.rs
